Filgueira era un namorado da cidade de Santiago de Compostela e de todos os temas relacionados co Apóstolo e cos camiños de peregrinación a Compostela. Incluso escribiu un libro: “EL LIBRO DE SANTIAGO”, dedicado a temas composteláns, foi moita a ilusión e moitos os traballos que adicou á capital xacobea e que os santiagueses souberon valorar e premiar, otorgándolle unha medalla de ouro da cidade e dedicándolle unha rúa. En Santiago viviu e exerceu a docencia un gran seu amigo, compostelán de adopción, Antón Fraguas Fraguas, de tan grata lembranza para todos.
Nós, hoxe, imos falar de Santiago, de Santiago de Carril; pero, fixándonos nun dos aspectos máis chamativos desta parroquia arousana, que está nun lugar preminente da chamada ruta marítima xacobea, como é a súa antiga Danza das Espadas, danza procesional, realizada todos os 25 de xullo na honra do apóstolo Santiago.
Esta danza, catalogada dentro das chamadas danzas brancas (pola cor da vestimenta dos participantes), é executada polos entusiastas veciños desta vila mariñeira, que perpetúan no tempo a herdanza deste patrimonio inmaterial recibido dos devanceiros.
Son varios lugares de Galicia que comparten a realización de distintas variantes destas chamadas danzas brancas, como a danza das espadas e as penlas en Redondela, na provincia de Pontevedra hai outras vilas con danzas destas características, como, ademais das xa citadas, as de Marín, Cangas, Ponteareas, Baiona, Dena-Meaño,... sen ser exhaustivos e por mencionar algunhas das vilas máis importantes no que se produce este feito etnográfico e folklórico de orixe gremial, en moitos casos relacionados co mundo mariñeiro.
En Carril, a danza tamén se coñece como farsa, e é representada por un grupo de homes en número que vai dos trinta a cincuenta individuos. (Rencentemente, incorporáronse á comitiva da farsa tamén mulleres). Parece ser que comeza a representarse esta danza procesional na data de 1666 ou incluso antes. Os danzantes van vestidos con pantalón e camisa brancos, a camisa coa estampación da cruz vermella de Santiago, tamén levan faixas de distintas cores, tradicionalmente, ían calzados con alpargatas de esparto que levaban unhas cintas vermellas e cubrían a cabeza cunha boina negra (antes levaban un chapeu típico dos mariñeiros). Infórmanos o noso amigo, Carlos Rey Cebral, tan versado en temas etnográficos e folklóricos, que os mantóns de orixe oriental, que levaban antigamente os mariñeiros que participaban nesta danza, levábanos desde a ombreira e cruzados por riba da camisa branca, podían levar un ou dous, neste caso superpoñéndose un ao outro.
A representación comeza no adro da igrexa parroquial, a saída da procesión do santo patrón, os farsantes fan unha xenuflexión diante da imaxe do santo e arrinca así a farsa, que é acompañada por un toque peculiar e típico das castañolas que tocan os acompañantes dos espadachíns. Os danzantes fan varias figuras, como as do caracol ou a estrela, para rematar cun acto simbólico no que o párroco pasa por riba das espadas debidamente colocadas no chan, a continuación pasan por debaixo das andias que portan a imaxe de Santiago Apóstolo. Despois da danza, o grupo de farsantes acompaña ao Apóstolo durante a súa procesión polos principais lugares da vila carrilexa, tamén van na comitiva un grupo de xigantes e cabezudos.
É un espectáculo digno de ser comtemplado, é outro aliciente máis para achegarse a vila mariñeira de Carril, que conta con inmellorables paisaxes, unha excelente gastronomía e con bos servizos de hostelería.
Lembramos a famosa cantiga, que todos os arousáns aprendemos e cantamos desde pequenos:
Se vas a Carril, nada máis chegar,
verás Cortegada deitada no mar.
Deitada no mar, mirando para ela,
van os mariñeiros en botes de vela.
PARA CONSULTAR:
AA.VV.: “Danza” en DICCIONARIO ENCICLOPÉDICO GALEGO UNIVERSAL. Tomo 20. Vigo, Ir Indo, 2003, p. 45.
FRAGUAS FRAGUAS, Antón: “DANZA”. En GRAN ENCICLOPEDIA GALLEGA. Tomo 8. Silverio Cañada, Vitoria, 1974, pp. 223-226.
XFV: "AS PENLAS DE REDONDELA" en ADRAL. A Coruña, do Castro, 1979, pp. 148-151.
Nós, hoxe, imos falar de Santiago, de Santiago de Carril; pero, fixándonos nun dos aspectos máis chamativos desta parroquia arousana, que está nun lugar preminente da chamada ruta marítima xacobea, como é a súa antiga Danza das Espadas, danza procesional, realizada todos os 25 de xullo na honra do apóstolo Santiago.
Esta danza, catalogada dentro das chamadas danzas brancas (pola cor da vestimenta dos participantes), é executada polos entusiastas veciños desta vila mariñeira, que perpetúan no tempo a herdanza deste patrimonio inmaterial recibido dos devanceiros.
Son varios lugares de Galicia que comparten a realización de distintas variantes destas chamadas danzas brancas, como a danza das espadas e as penlas en Redondela, na provincia de Pontevedra hai outras vilas con danzas destas características, como, ademais das xa citadas, as de Marín, Cangas, Ponteareas, Baiona, Dena-Meaño,... sen ser exhaustivos e por mencionar algunhas das vilas máis importantes no que se produce este feito etnográfico e folklórico de orixe gremial, en moitos casos relacionados co mundo mariñeiro.
En Carril, a danza tamén se coñece como farsa, e é representada por un grupo de homes en número que vai dos trinta a cincuenta individuos. (Rencentemente, incorporáronse á comitiva da farsa tamén mulleres). Parece ser que comeza a representarse esta danza procesional na data de 1666 ou incluso antes. Os danzantes van vestidos con pantalón e camisa brancos, a camisa coa estampación da cruz vermella de Santiago, tamén levan faixas de distintas cores, tradicionalmente, ían calzados con alpargatas de esparto que levaban unhas cintas vermellas e cubrían a cabeza cunha boina negra (antes levaban un chapeu típico dos mariñeiros). Infórmanos o noso amigo, Carlos Rey Cebral, tan versado en temas etnográficos e folklóricos, que os mantóns de orixe oriental, que levaban antigamente os mariñeiros que participaban nesta danza, levábanos desde a ombreira e cruzados por riba da camisa branca, podían levar un ou dous, neste caso superpoñéndose un ao outro.
A representación comeza no adro da igrexa parroquial, a saída da procesión do santo patrón, os farsantes fan unha xenuflexión diante da imaxe do santo e arrinca así a farsa, que é acompañada por un toque peculiar e típico das castañolas que tocan os acompañantes dos espadachíns. Os danzantes fan varias figuras, como as do caracol ou a estrela, para rematar cun acto simbólico no que o párroco pasa por riba das espadas debidamente colocadas no chan, a continuación pasan por debaixo das andias que portan a imaxe de Santiago Apóstolo. Despois da danza, o grupo de farsantes acompaña ao Apóstolo durante a súa procesión polos principais lugares da vila carrilexa, tamén van na comitiva un grupo de xigantes e cabezudos.
É un espectáculo digno de ser comtemplado, é outro aliciente máis para achegarse a vila mariñeira de Carril, que conta con inmellorables paisaxes, unha excelente gastronomía e con bos servizos de hostelería.
Lembramos a famosa cantiga, que todos os arousáns aprendemos e cantamos desde pequenos:
Se vas a Carril, nada máis chegar,
verás Cortegada deitada no mar.
Deitada no mar, mirando para ela,
van os mariñeiros en botes de vela.
PARA CONSULTAR:
AA.VV.: “Danza” en DICCIONARIO ENCICLOPÉDICO GALEGO UNIVERSAL. Tomo 20. Vigo, Ir Indo, 2003, p. 45.
FRAGUAS FRAGUAS, Antón: “DANZA”. En GRAN ENCICLOPEDIA GALLEGA. Tomo 8. Silverio Cañada, Vitoria, 1974, pp. 223-226.
XFV: "AS PENLAS DE REDONDELA" en ADRAL. A Coruña, do Castro, 1979, pp. 148-151.
No hay comentarios:
Publicar un comentario