jueves, 30 de septiembre de 2010

O CULTO AO ARCANXO SAN MIGUEL NO CONCELLO DE VILAGARCÍA DE AROUSA


Son os barrios de A Torre e de Trabanca Badiña os que renden culto a San Miguel, organizando unhas sonadas festas en toda a bisbarra. Ambos barrios pertencen á parroquia de Santa Baia de Arealonga, que alberga no seu templo unha imaxe moi valiosa do arcanxo, nunha das súas capelas, construida por D. Pedro de Monteagudo (1688), nun retablo de moito mérito da autoría do escultor Mateo de Prado e dos seus discípulos (1668), no mesmo destaca a impoñente imaxe de San Miguel, que foi restaurada xunto coas outras imaxes que o acompañan aínda non vai moito tempo. A antigüidade e valía do conxunto indícanos que o culto ao arcanxo xa vén de moi lonxe na parroquia.
San Miguel representa a victoria do ben sobre o mal, nesa mesma loita nos debatemos os humanos ao longo das nosas vidas. O arcanxo representa a esperanza de que o ben á fin triunfará.
San Miguel é un santo moi querido na Torre, que dende hai moitísimo tempo, constituíndo unha tradición herdada dos antergos, organiza as festas na súa honra, normalmente, o 30 de setembro, e ó 1 e 2 de outubro, nestes tres días os actos relixiosos son a referencia dunhas xornadas de ledicia, en tempos de vendima e de elaboración dos viños, por eso o dito: Polo San Miguel mete as uvas no tonel.
Antigamente, a Misa de San Miguel de A Torre celebrábase no templo parroquial de Santa Baia e os veciños trasladábanse en procesión ata alí. Máis adiante pasouse a celebrar todo no ámbito do propio barrio. As festas de A Torre son moi recoñecidas, cunhas verbenas de gran calidade, aínda que sempre mirando para o ceo. Lembro, hai anos, a exitosa actuación de Ana Kiro, ultimamente ten actuado a popular orquestra Panorama, entre outras de fama na nosa terra.
O Santo une a veciños e forasteiros en días de celebración gozosa e festiva. Hai actividades para todos, o vecindario participa con moito entusiasmo, a ledicia, os xantares, os bailes; pero, sobre todo a misa, a procesión, as pregarias fan que A Torre amose fachendosa as súas mellores galas.
Voltemos a vista atrás, grazas ao antigo xornal vilagarcián Galicia Nueva, ANO XXIII, Núm. 7.351 que dicía o seguinte sobre as festas na data do sábado 28 de setembro de 1929 e na sección de noticias:
“Hoy y mañana, se celebran en los inmediatos lugares de Trabanca Badiña y La Torre, las fiestas de San Miguel, que, como en años anteriores, resultarán brillantísimas”. Fálase de dous días de festa. Non sabemos se a festa se celebraba conxuntamente nos dous “lugares” ou simultaneamente. Sería interesante facer un estudo en Galicia Nueva sobre as festas de San Miguel. Quizais sexa tarefa doutra oportunidade.
No mesmo xornal con data: martes 1 de outubro de 1929, ano XXIII, núm. 7.353 e na sección de noticias lemos:
“Resultaron muy animadas y concurridas, las fiestas tradicionales de San Miguel, en los lugares de Trabanca y Torre de este término municipal”.
Se naquel lonxano ano de crise foron as festas “animadas y concurridas”; neste, non pode ser menos!

Rematamos con algúns refráns que fan referencia a San Miguel e ao tempo de outono:

- San Miguel, os figos son mel.

- San Migueliño das uvas maduras, tarde vés e pouco duras.

- Polo San Miguel semente quen poider.

- Polo San Miguel sabe o touciño a mel.

- Polo San Miguel, xa o coello se ve ben.

- Se queres mel, por San Miguel.

- Polo San Miguel colle a vara e o caravel.

- Polo San Miguel colle o cesto e o caravel.

FESTAS DE 2010.

lunes, 27 de septiembre de 2010

CAMBA, ÚLTIMA EDICIÓN (III)


A última das conferencias da xornada correspondeulle ao profesor, Fidel López Criado, Profesor Titular de Literatura Española da Universidade de A Coruña, quen disertou sobre: AMÉRICA Y EL MUNDO AUTOMÁTICO DE CAMBA. Insiste na plena vixencia de Camba, fai unha indicación sobre a emisión-recepción da obra do vilanovés, onde se reflicten os distintos e ricos mundos de Camba. Foi en distintas ocasións enviado especial ao estranxeiro, esta experiencia recollea especialmente na RANA VIAJERA, segundo a súa expresión. El tivo unha grande capacidade de adaptación ao distintos ambientes e países. Escribe baseándose na observación, no que percibía polos seus sentidos. Son celebradas e míticas as súas crónicas e os seus artigos dende os seus distintos destinos, en distintas épocas: Londres, París, Berlín, New York. El soubo sumerxirse nas vivencias dos distintos pobos, nunha especie de corpo a corpo. Camba gran escudriñador de esencias. Centrouse "no nacional": caracteres, lingua, ambientes, contextos, nos que se reflicten "sombras y pliegues" da sociedade.
Fixábase no seu horizonte visual, o que ve, sinte, palpa. Estuda experimentalmente o carácter nacional. Interpreta, personaliza, opina; mais, non intetou enganar a ninguén. Escribe como vive, vive como escribe, dun xeito cheo de amenidade, retranca, humor. O literario e o pedagóxico danse a man en Camba.
Máis que coñecer a realidade hai que vivila, máis que crónicas Camba escribe cartas saídas das súas vivencias cara os seus amigos, os lectores. Os sentimentos, sensacións, vivencias son certas; aínda que o narrado sexa literario. Destacar a autenticidade das súas observacións, ben distinta á veracidade. Aínda que eu sentín ao chegares a New York o mesmo que Camba: "Todo es aquí grande", "New York me parecía la ciudad de las mil y una noches". E sobre a sociedade americana seguía a dicir: ¿En qué consiste la libertad americana? En "la igualdad de oportunidades". "Aquí un zapatero puede llegar a Presidente de la República". Contrapoñendo dita realidade ao que sucedía e aínda sucede no noso país e en Europa onde a sociedade e máis clasista e máis pechada. Asombráballe a laboriosidade daquela grande urbe: "New York, la ciudad que no duerme nunca, la ciudad de la velocidad, del estrépito". E seguía o profesor a nos indicar os asombros de Camba: "New York es la ciudad en la que se construye siempre. Los neoyorquinos han decidido crecer a lo alto". Subliñaba Camba que a creatividade e a imaxinación son as principais fontes do progreso. E a cidade americana era boa mostra delo.
Tamén quedaba abraiado pola mecanización e a automatización, exclamaba: "New York, una ciudad automática, mecanizada". Chamáballe moito a atención o restaurante automático, onde tan só dispuñan de media hora para comer. "El hombre no se relaciona con el hombre, sino con la máquina". Destacaba Camba a aportación mecánica da sociedade americana e observaba moi certeiramente: "New York es ante todo el momento presente". E para Camba non era cambiar de mundo, cando el chegou a New York, senón cambiar de época, eles, os neoyorkíns, vivían xa noutro tempo. E seguía a comentar: "El español es rico o pobre por herencia. New York es la ciudad del mestizaje".
Non obstante, o profesor López Criado, remataba a súa intervención con esta advertencia: "Todo o mellor e todo o peor puiden coñecelo en New York".

Rematamos, facendo referencia a esta bibliografía de Julio CAMBA:

- LA CIUDAD AUTOMÁTICA. Barcelona, Alhenamedia, 2008.

- UN AÑO EN EL OTRO MUNDO. Madrid, Rey Lear, 2009.


ÁS 17:00 H. DO DÍA 15/09/2010, NA CASA DO MAR DE VILANOVA DE AROUSA, TIVO LUGAR UNHA MESA REDONDA: CAMBA WAY OF LIFE, moderada por Ángela Garra e na que participaron:

- Xavier San Martín, EL CORREO GALLEGO

- Benito Leiro, CONCELLO DE CAMBADOS

- Eduardo Riestra, EDICIONES DEL VIENTO

- Siro López Lorenzo, LA VOZ DE GALICIA

miércoles, 22 de septiembre de 2010

CAMBA, ÚLTIMA EDICIÓN (II)


Os profesores, Teodoro León Gross, Profesor Titular de Periodismo da U. de Málaga e experto en Manuel Alcántara e Bernardo Gómez Calderón tamén Profesor Titular da mesma especialidade e na mesma universidade, experto en Francisco Umbral, imparten a conferencia inaugural da xornada baixo o rubro de: "EL ARTÍCULO PERIODÍSTICO Y SU PROYECCIÓN LITERARIA".
Comeza o profesor León, mencionando unha súa publicación: DIEZ ARTICULISTAS PARA LA HISTORIA DE LA LITERATURA. E indica que os artículos periodísticos tamén son un xénero literario. Hai unha idea entre moitos periodistas que a literatura corrompe o periodismo. Existe un debate entre xornalistas e literatos, tentando descalificar uns á literatura no xornalismo e outros ao xornalismo na literatura.
A "Real Academia de la Lengua" no século XIX organizou debates e concluío sempre que o periodismo pode ser literatura; pero, literatura menor.
Nos periódicos, actualmente, a sección de opinión ten decrecido; nembargantes, as columnas aumentaron. A columna ten ao seu favor a levedade, rapidez, exactitude, visibilidade e a multiplicidade; estas características exténdense ao periodismo actual, según a previsión do profesor Galino. Os blogs amosan que a columna vai ter vitalidade.
Camba non era un columnista stricto senso, foi un articulista. Non o era oficialmente; pero, de feito, si que era columnista. Sorprende a escasa acollida académica da columna. Os literatos no son moi ben vistos nas redaccións dos periódicos.
Os periodistas que escriben como queren, que non se circunscriben ás normas teóricas do xornalismo foron mal comprendidos, e denominados despectivamente os literatos.
O problemático é o literario, non deixa de crear máis que dificultades, mais, por outro lado, o que fai grande a un xornal é o literario.
O articulismo pode ser de dúas clases, o que se dedica á análise e o encamiñado cara o entretemento (esta modalidade semella un xénero menor). O literario fai referencia ao ficticio; o periodismo reflicte a realidade, entón o literario non encaixa no xornalismo. Pensamos que o literario é cuestión da competencia expresiva. A escritura literaria tamén se da no xornal. No entretemento búscase que o lector comparta o punto de vista do autor. Son textos retóricos que non persiguen a verdade; persiguen a adhesión do público. Este obxectivo tamén se persigue na análise. O artículo de persuasión, utiliza a liña argumentativa, ofrecendo datos. A liña inxeniosa, literaria (como facía Camba) busca sorprender, interpelar ao lector, ofrecerlle goce estético, placer de ler. O literario non exclúe ao artigo do periodístico. O ORNATUS, o adorno é o buscado como fonte de placer. Un discurso galano sedúcete. O literario non é algo alleo ao articulismo. O articulismo literario é máis apreciado que o meramente argumentativo. Ao ser literatura vence ao tempo.
A segunda parte da ponencia correspóndelle ao profesor, Gómez Calderón, que comenza argumentando da vixencia limitada do xornal. O periódico consúmese en 24 horas. E os artigos con valor literario hai que salvalos. A literatura pode axudar a comprender a realidade, por eso os mellores artigos dun autor deben ser seleccionados e publicados en formato de libro.
No mundo anglosaxón a columna ten características máis argumentativas e analíticas coas características de certeza, precisión e exposición de ideas. O articulismo español é máis literario.
Os escritores e intelectuais en España sempre tiveron dificultades económicas; por eso, se aproximan ao xornalismo, incluso para divulgar a súa obra. O periodismo era un método de subsistencia. A traxectoria, a xenealoxía do artigo literario é densa dentro do periodismo de España.
Breve aproximación á historia do articulismo en España:

PRIMEIRO TERCIO DO SÉCULO XIX

O articulismo alónxase do ensaísmo do século XVIII, alixéirase e popularízase. Dos personaxes máis importantes, subliñar as figuras de Mesonero Romanos e Mariano José de Larra, pai do articulismo español e primeiro líder de opinión do xornalismo español. A súa obra periodística convérteo en escritor.
Co Romanticismo e no reinado de Isabel II decae o articulismo. Figura destacada deste momento, Pedro Antonio de Alarcón.
Ata finais do século XIX non volve a florecer o articulismo, topámonos coa figura clave de Clarín, quen ademais exerceu como crítico literario. A súa producción periodística LOS PALIQUES está chea de mordacidade e vivacidade.

No século XX un mestre do articulismo é sen ningún xénero de dúbidas, Julio Camba.

Para rematar, enumerar algunhas das principais plumas do columnismo actual:
César González Ruano, que comentaba que o columnismo ten alento literario, é a expresión da subxectividade. Dicía que o artigo é o soneto do periodismo. Menciona tamén dun xeito rápido a Sánchez Mazas e a Campmany, famoso e polémico columnista de ABC. Finaliza mencionando a Viçenc, que dende o xornal EL PAÍS, pode considerarse epígono dos anteriores.

sábado, 18 de septiembre de 2010

CAMBA, ÚLTIMA EDICIÓN (I)


Segundo as notas tomadas na xornada, celebrada no Salón de Actos da Casa do Mar de Vilanova de Arousa, o mércores 15 de setembro de 2010, sobre JULIO CAMBA ANDREU (Vilanova de Arousa, 1882 - Madrid, 1962), imos facer a partires de agora, tres crónicas, en entradas sucesivas, que reflicten os actos celebrados na sesión de mañán de dita xornada, que xiraba encol do famoso xornalista e escritor vilanovés.
Sobre as 10:30 h., Xosé Xoán Durán Hermida, Vicepresidente da Deputación Provincial de Pontevedra e Concelleiro de Cultura de Vilanova de Arousa, acompañado do Sr. Teniente Alcalde do Concello vilanovés, en representación do Alcalde, do Director da UIMP en Galicia, Xosé Luis Barreiro Rivas, do Director da Xornada, Fermín Galindo Arranz e dos señores profesores que ían intervir no acto, dirixe unhas verbas iniciais de saúdo e de acollida, tamén de agradecementos que dan inicio a dita actividade universitaria formativa e de homenaxe a Camba.
Cédelle a palabra ao profesor Galindo, quen se sinte vinculado a estes actos sobre Camba en Vilanova, dende os cursos de verán de 2005. Tamén indica que o interese por Camba segue vixente, o que demostran as teses de doutoramento sobre a súa figura, unha última en Brasil, a reedición das súas obras,... Que amosan a importancia deste singular xornalista e escritor. Seguidamente fai unha lembranza emotiva e de recoñecemento cara D. José Vilas Nogueira, profesor e articulista, quen compartía con Camba unhas características definitorias das súas obras. Cales son, a utilización da síntese e da frase curta, da fina ironía galega por medio da retranca e do humor, o que supuña unha gran mestría na utilización e no dominio da linguaxe. De aí que moitos dos artigos e das obras de Camba teñan plena vixencia e se poidan ler hoxe con total normalidade e cheos de contemporaneidade; por eso, son dignos de admiración.
A continuación o Sr. Durán cédelle a palabra a Xosé Luis Barreiro Rivas, quen comeza dicindo que a súa presencia en Vilanova e nestas terras do Salnés vén de lonxe por variados motivos, por seus cargos políticos e tamén por motivacións de carácter afectivo.
Agradece ao Vicepresidente da Deputación polas súas axudas á UIMP. E ao profesor Galindo por ter aceptado a dirección do curso.
Segue a dicir que os cursos de verán achegan temas tratados con rigor a un público variado e interesado en temáticas que as veces non teñen acubillo na universidade convencional.
Continúa argumentando que Camba era un xornalista de vocación, non de formación. Foi un periodista de raza. O verdadeiro periodista debe saber onde está o problema e utilizar a parábola, o símbolo para explicalo con brevidade e prontitude cunha linguaxe fácil e áxil. Camba era quen de posuír esas virtudes do xornalismo. Foi un viaxeiro e un políglota. Tivo que compoñer as súas crónicas en tempos difíciles, en tempos de guerra. Coñeceu in situ os lugares, as xentes e soubo, como ninguén, como transmitir as crónicas, naqueles tempos en que ata eso era difícil.
Xulio Camba foi polifacético como escritor. Gran gastrónomo, magnífico escritor de viaxes, excelente humorista. Era un intelectual creativo e constructivo. Hoxe suscita interese para os estudantes e estudosos do xornalismo e non deixa de medrar o seu interese por el.
Despois das verbas do Sr. Barreiro, dase por inaugurada a xornada. Deseguido comezarían as dúas ponencias, das que noutras entradas, faremos a súa síntese.

martes, 14 de septiembre de 2010

UNHA PLUMIÑA DE MANOLO REY


Manuel Rey Posse (1890-1952) foi un gran artista vilagarcián, moi polifacético e moi querido e lembrado por moitas persoas en Vilagarcía. Quenes o recordan, fanno con tenrura e nostalxia.
Nesta oportunidade, ofrecemos a contemplación dunha súa plumiña, cedida xentilmente pola familia Sobrido, da súa colección particular. Trátase dunha recreación do entorno da popular capela de San Roque de Vilagarcía de Arousa, espazo perfectamente recoñecible. Na actualidade, dende aí comeza a chamada "Festa da Auga", organizada dentro das festas patronais na honra do santo de Montpellier.
Nas súas plumiñas, Manolo Rey recrea lugares e escenas tipicamente galegos, moitos deles, da súa querida cidade natal e tamén, concretamente, da parroquia de Cornazo, precisamente no cemiterio parroquial de dito barrio está soterrado o lembrado artista.
Unha vez máis, queremos recoñecer e valorar a figura de Manuel Rey Posse e o que significa aínda hoxe para a cultura de Vilagarcía de Arousa.

A MANOLO REY, POR SEMPRE.

sábado, 4 de septiembre de 2010

ADIVIÑAS, ADIVIÑAS...


Podemos dicir que Filgueira Valverde escribiu do divino e do humano, non hai cousa referida a Galicia que el non tratara e esculcara. No seu SEGUNDO ADRAL, pp. 27-30, atopamos que fala das adiviñas, buscándolle unha orixe que se perde na noite dos tempos e dos secretos. Son como laberintos verbais, misterios, xogos coas palabras que agudizan o inxenio. No popular desenvólvese realmente a intelixencia, os vellos petrucios enlazados con vellos mitos, coas conxeturas sibilinas, plantexaban adiviñas, moi do gusto popular. Recuperemos a riqueza da linguaxe, a súa sotileza e xoguemos todos ás adiviñas, velaquí algunhas recollidas por Filgueira nese Adral e onde podedes comprobar as solucións:

- Eido branco e terra negra, cinco aradores tirando por unha rella.

- Alto e guapo son / e ando á fortuna, / corto por onde ando, / coso sen costura.

- ¿Que é, que é, primeiro, andar a catro patas, despois en dúas e logo en tres?

- Alto piñeiro, redondo molete, que chova que neve, nunca se derrete.

- A vella, cun dente que chama a toda a xente.

- Fillo do cantador, vive entre paredes brancas e ten de ouro o corazón.

- Catro saltamontes, catro correfontes, dous turulús e un dalle-dalle.

- Iglesiña pequeniña, sacristán rebulidor, os santiños que están dentro sonche da mesma color.

- ¿O que cando máis lle quitas máis grande é?