lunes, 23 de noviembre de 2015

XIV MEMORIAL FILGUEIRA VALVERDE







Este luns, 23 de novembro, ás 20:00 h. e no salón de actos do Sexto Edificio do Museo de Pontevedra tivo lugar a inauguración do XIV Memorial Filgueira Valverde centrado na figura de Castelao, xa que o vindeiro ano conmemorarase o centenario da súa chegada á cidade de Pontevedra, coincidindo co centenario da fundación das Irmandades da Fala, coas que Castelao tamén colaborou.

Formouse unha mesa presidida polo Vicerreitor do Campus de Pontevedra da Universidade de Vigo, Juan Manuel Corbacho Valencia, acompañado por Xosé Carlos Valle Pérez, Director do Museo de Pontevedra, e Xosé Fernando Filgueira Iglesias, Presidente da Fundación Filgueira Valverde. Foi o momento dos agradecementos mutuos e da presentación do Memorial, realizada polo Sr. Valle Pérez. Despois deste breve acto, o Vicerreitor cedeulle a palabra ao primeiro dos conferenciantes, Antonio Garrido Moreno da Universidade de Santiago de Compostela (USC) quen disertou sobre:

A renovación das pensións para artistas da Deputación de Pontevedra

Previamente na presentación do conferenciante, por parte de Valle Pérez, este comentou que o profesor Garrido ademais de experto na Historia da Arte é un gran coñecedor do mercado da Arte. É a persoa máis axeitada para falarnos do labor da Deputación de Pontevedra na promoción dos artistas galegos. Coincidía Castelao naquela Pontevedra da eclosión cultural e presidía a Deputación, D. Daniel de la Sota, un dos máis ilustres e efectivo político, de todos os que pasaron ao longo da historia pola cidade do Lérez. Grazas á súa acción política reformuláronse as bases das pensións para os artistas, creouse o Museo de Pontevedra, instalouse a Misión Biolóxica de Galicia en Pontevedra, fundouse a Caixa de Aforros Provincial de Pontevedra. Os vinte anos que pasa Castelao aquí (1916-1936) son os mellores anos da súa vida, que el lembraba con cariño e con nostalxia soñando con volver e que provocan a súa amorosa alocución sobre Pontevedra no seu exilio arxentino, Meu Pontevedra!

Reflectimos agora o contido das nosas notas da conferencia do profesor Garrido Moreno:

Aos pensionados, grazas ás bolsas concedidas aos artistas, especialmente por parte de Deputación de Pontevedra seguida a gran distancia pola da Coruña, facilitáronlle o contacto coas vangardas europeas e españolas e axudando a formar unha vangarda galega de gran nivel e moitas veces pioneira.

Que son as pensións de estudos para artistas?

Indicar que xurden gracias a creación  das Deputacións Provinciais pola Constitución Española de 1812. En 1836, xenéranse as Deputacións. E estas crean as bolsas, as axudas de formación e estudo para os artistas, constituíndo unha especie de importante e decisivo mecenazgo cultural.

No período 1925-1936 vanse desenvolver as vangardas históricas europeas e españolas.

Xa indicamos que a Deputación de Pontevedra vai sobresaír no tema das bolsas de axuda aos artistas por riba das demais Deputacións galegas, seguida a gran distancia pola Deputación Provincial da Coruña.

En 1915 Castelao xa é unha persoa de renome, é un intelectual, un universitario, tiña cursado a súa carreira de Medicina na Universidade de Santiago de Compostela. Xuntábase a este compoñente de intelectualidade a súa calidade de galeguista. Recibe ben axiña a 3ª Medalla Nacional ao mérito artístico e pode ser considerado o pai dos continuadores da Arte Galega.

Carlos Maside, excelente gravador e debuxante en 1915 viaxa a Madrid para facer o servizo militar, pero el aproveita tamén para poñerse en contacto cos artistas máis importantes e significativos do momento, como por exemplo, Federico Ribas.

En 1909 publícase no xornal parisino, Le Figaro, un artigo a xeito de manifesto titulado: Le Futurisme.

O escritor e artista, Ramón Gómez de la Serna, publica na súa revista Prometeo a súa traducción do manifesto futurista e proclama o futurismo para España.

En 1916 Antón Vilar Ponte funda as Irmandades da Fala, institución fomentadora e sustentadora do galeguismo. Que convivía co chamado Regionalismo. Antonio Palacios en 1917 organiza a exposición regionalista de Arte Galega.

A vangarda ultraísta española foi un movemento artístico e tamén literario. Destacamos as seguintes revistas deste movemento:

- Cervantes, Madrid, agosto-1916 / decembro-1920.

- Grecia, Sevilla, outubro-1918 / marzo-1920.

Personaxes deste movemento: Cansino - Assens - Guillermo de Torre.

O movemento ultra, que vai máis alá, que busca o novo ten a súa propia revista, chamada tamén Ultra.

Destacamos a dous influintes artistas sudamericanos desta tendencia:

- Norah Borges (Bos Aires, 1901-1998). Recibíu a influencia dos gravadores suízos, que se comproba nos seus linóleos.

- Rafael Barradas (Montevideo, 1890-1929).

En outubro de 1920 e dirixida por Vicente Risco nace en Ourense a revista Nós, da que chegará a ser director artístico, Castelao. Nesta revista terán espazo e lugar as vangardas galegas.

Paralelamente, na Coruña atopamos a revista ultraísta, Alfar. Dita revista chegaría aos 30 números (A Coruña, setembro-1922 / xuño-1926. Sendo o seu máximo valedor, Julio J. Casal, cónsul de Uruguai e poeta.

Destacamos a Francisco Miguel, que promove dita revista na súa Librería de Arte, 1917, na Coruña.

Na mesma cidade atopamos ao grupo La Peña, que publica a revista, Vida, 1920, que editaría cinco números.

Sinalar pola súa importancia na arte de vangarda, a tertulia dos "alfareros" cerca da estación de Atocha de Madrid.

En 1920, Castelao obtén unha bolsa de estudos da Xunta para a Ampliación de Estudos (JAE), o que facilita o seu viaxe por Europa (Francia e Países Baixos), que daría lugar ao seu famoso e importante Diario de 1921.

Temas tópicos da arte vangardista galega: dólmens, faros, ventos e lóstregos, flor de toxo, gaiteiros.

Hai unha arte nova, a arte da decoración, Art Decó.  A arte pragmática, utilitaria, cotiá.

Citar a figura de Guillermo de Torre, quen promove a arte nova, movemento vangardista da arte do utilitario, a arte nas casas (cortinas, tapicerías, cadros, mesas, cadeiras, alicatados, lámpadas, alfombras, vaixelas,...). A cor está en liberdade.

O moderno na moda. Muller moderna, independente, loitando pola igualdade cos homes.

Deixar o rexionalismo para pasar ao vangardismo.

Nomear a Luís Seoane, discípulo de Maside.

Ter en conta a importancia das viaxes ao estranxeiro e os intercambios e contactos coas vangardas nos novos artistas.

OPCIÓN REXIONALISTA:

- Carlos Sobrino

- Acuña

- Villafinez

Contemplar ao escultor Asorey como un artista ponte.

OPCIÓN RENOVADA:

- Maside

- Manuel Torres

- Colmeiro

- Arturo Souto

- Laxeiro

Importancia da Xeración de 1927 e a Revista de Occidente.

Citar ao máximo representante do chamado realismo máxico, Franz Roz.

Recoñecer a importancia das tertulias no movemento vangardista, como a tertulia da Granja de Henar, na que participaron tantos artistas galegos.

Topamos a arte de denuncia.

A aparición dunha pintura moi solta, moi sintetizada. E tamén a irrupción da abstracción.

Finalmente, destacar que grazas as deputacións provinciais foi posible a introducción das novas estéticas na arte.

No hay comentarios: